Sprawdź czy Twoje dziecko nie ma wady postawy – materiały edukacyjne dla rodziców
Wyniki badań wad postawy u dzieci są bardzo niepokojące. Przybywa dzieci, u których stwierdza się takie wady w większym lub mniejszym stopniu. Za przyczynę takiego stanu rzeczy specjaliści obwiniają rodziców, którzy nie zapewniają dzieciom dostatecznej ilości ruchu.
Pamiętaj, że bez aktywności fizycznej Twoje dziecko nie może się normalnie rozwijać. Nie chodzi tylko o uczestnictwo w zorganizowanych zajęciach ruchowych, takich jak pływanie, taniec, balet, ale przede wszystkim o zwykły codzienny spacer, zabawy w parku lub na podwórku. Ważne, by czynności te odbywały się systematycznie, a nie tylko raz czy dwa razy w tygodniu albo tylko w weekend.
Jakie są skutki braku dostatecznej ilości ruchu dla dzieci?
Na pewno nie raz usłyszeliście Państwo od swoich pociech, że są one zmęczone po przejściu nawet niewielkiego odcinka drogi. Nie ma się czemu dziwić. Kondycja dziecka, które do przedszkola jest podwożone samochodem, a następnie wnoszone do środka na rękach, musi być słaba! Często można też zaobserwować, jak rodzice nie dają dzieciom szansy na pokonanie nawet kilku schodów, z obawy, że zrobią sobie krzywdę. Nie rób tego – przez takie postępowanie bardzo szkodzisz swojemu dziecku i tłumisz zaspokajanie jego naturalnej potrzeby ruchu.
Ogromna potrzeba ruchu, jaką odczuwają dzieci w wieku przedszkolnym, to element nierozłącznie związany z rozwojem, nie tylko fizycznym.
Warto wyjechać trochę wcześniej z domu, by dać dziecku szansę na wykonywanie naturalnych czynności ruchowych, tak bardzo potrzebnych do zachowania m.in. właściwej postawy ciała. Warto też zrezygnować z szybkiego posiłku w miejscu typu fast food, na rzecz spaceru do pobliskiego sklepiku i nabycia produktów do wykonania z dzieckiem frytek czy pizzy. Przy okazji mniej narazisz swoje dziecko na otyłość. Warto robić coś razem z dzieckiem, a nie tylko dla niego!
Co powinieneś wiedzieć o wadach postawy?
Żadnemu z rodziców nie jest chyba obojętny wygląd jego dziecka. Często spoglądają na nie z miłością i troską. Czy nie jest zbyt blade, czy nie będzie chore, czy jest ładnie ubrane itp. Niestety, często ci sami rodzice nie dostrzegają wad postawy.
Przychodzą z dzieckiem do lekarza dopiero wtedy, gdy na problem zwróciło uwagę przedszkole, a wada postawy jest już zaawansowana i powstały poważne zmiany w układzie mięśniowym i kostnym. Wówczas jedyną rzeczą, którą można jeszcze zrobić, jest nie pozwolić na dalsze pogłębianie się wady. A przecież można było tego uniknąć, odpowiednio wcześniej zgłaszając się do specjalisty. Dlatego należy nieco wcześniej zainteresować się problematyką wad postawy, a przede wszystkim podstawowymi objawami. Z pełną odpowiedzialnością można stwierdzić, że większości przypadków można by uniknąć, gdyby rodzice pilnie obserwowali budowę ciała swoich pociech, a przede wszystkim – gdyby dbali o dostarczenie dzieciom odpowiedniej ilości ruchu, najlepiej na powietrzu.
Podział i przyczyny powstawania wad postawy
Ogólnie mówiąc, wady postawy to odchylenia od ogólnie przyjętych cech postawy prawidłowej, właściwej dla danej kategorii wieku, płci i typu budowy.
Wady postawy związane z kręgosłupem można podzielić na proste i złożone:
- proste wady postawy – (błędy postawy) są to pojedyncze odchylenia od prawidłowej postawy ciała, niezmieniające ukształtowania kręgosłupa,
- złożone wady postawy – są to odchylenia od prawidłowej postawy ciała ze zmianami ukształtowania kręgosłupa.
Strukturalne oraz różnorodne deformacje w obrębie narządu ruchu nazywane są wadami budowy. Najczęściej spotykamy podział wad postawy i budowy ciała na dwie zasadnicze grupy:
- wady wrodzone – kości, mięśni,
- wady nabyte – rozwojowe i nawykowe.
Na powstanie wad wrodzonych nie mamy większego wpływu, przyczyny powstawania tych wad są różne. Niektóre z nich są przekazywane dziedzicznie. Ogólnie mówiąc, wady wrodzone są to przypadki z odchyleniami prawidłowej budowy ciała w następstwie czynników, które zadziałały się w okresie płodowym. Podobnie nie mamy większego wpływu na powstanie nabytych wad rozwojowych, które mogą być wywoływane przebytymi chorobami. Natomiast mamy ogromny wpływ na powstanie wad nawykowych, które tworzą się na skutek zaburzenia nawyku prawidłowej postawy ciała.
Zmieniające się warunki życia rodziny stają się coraz częściej przyczyną niekorzystnych zmian w postawie ciała dzieci. Spośród niekorzystnych zjawisk należy przede wszystkim wymienić:
- nieunormowany tryb życia – wszechobecny pośpiech,
- złe warunki higieniczne i bytowe, w tym niezachowanie rytmu dnia dla dziecka (zła proporcja czynności wykonywanych w bezruchu, do tych, które powinny odbywać się w ruchu, hipokinezja),
- nieprzebywanie na świeżym powietrzu.
Charakterystyka wad postawy – wady kręgosłupa
Wady postawy to odchylenia kręgosłupa od normalnego kształtu (kręgosłup to kostne rusztowanie ciała).
Najczęściej spotykane wady to:
- plecy okrągłe,
- plecy wklęsłe,
- plecy okrągło-wklęsłe,
- plecy płaskie.
Plecy okrągłe – Kręgosłup charakteryzuje się nadmierne zwiększonym wygięciem ku tyłowi w odcinku piersiowym (kifoza). Dziecko ma głowę i barki wysunięte do przodu, łopatki odstające. Potocznie mówi się o takim dziecku, że się garbi. W plecach okrągłych osłabione są mięśnie grzbietu i mięśnie ściągające łopatki, natomiast nadmiernie napięte i przykurczone są mięśni piersiowe.
Plecy wklęsłe – Kręgosłup charakteryzuje się silnym uwypukleniem w odcinku lędźwiowym (lordoza). Dziecko ma brzuch wypukły, wysunięty do przodu, klatka piersiowa i piersiowy odcinek kręgosłupa może być nieco spłaszczony lub pozostawać w normie. Mięśnie brzucha, pośladkowe wielkie oraz zginacze stawu kolanowego są osłabione. Natomiast nadmiernie napięte są mięśnie grzbietu w odcinku lędźwiowym i zginacze stawu biodrowego.
Plecy okrągło-wklęsłe – Jest to połączenie zarówno kifozy piersiowej, jak i lordozy lędźwiowej. Obie krzywizny są nadmiernie uwypuklone.
Plecy płaskie – Charakteryzują się spłaszczeniem obu krzywizn. Kifoza i lordoza są spłaszczone, kręgosłup nie spełnia swej resorującej roli. Spotyka się je głównie u dzieci wątłych, z ogólnym słabym umięśnieniem.
Boczne skrzywienie kręgosłupa (skolioza)
Kręgosłup widziany od tyłu powinien mieć kształt prostej, pionowo ustawionej kolumny. Wszystkie odstępstwa od pionu mogą być objawem skoliozy.
Najczęściej spotyka się:
- skoliozę całkowitą lewostronną, to znaczy łukowate wygięcie kręgosłupa w stronę lewą,
- skoliozę lędźwiową lewostronną, jej powodem jest zaburzenie statyki ciała wywołane wolniejszym wzrostem lewej nogi, skutkiem czego miednica pochyla się w lewo. W tych przypadkach doradzane jest przez lekarza ortopedę noszenie wkładki w lewym bucie, co po pewnym czasie prowadzi do likwidacji zaburzenia.
Skrzywienie kręgosłupa w odcinku piersiowym skierowane ku stronie prawej – Są to zwykle skoliozy samoistne, twarde, trudno poddające się korekcji.
Płaskie stopy nie są niczym nadzwyczajnym u kilkuletnich dzieci, ponieważ rozwijająca się stopa na początku jest wypełniona tłuszczem i ma słabe więzadła. Płaskostopie powinno samoistnie ustąpić w trzecim roku życia, jednakże stopa ostateczne kształtuje się w wieku dorastania. Zaniedbane w dzieciństwie stopy mogą w późniejszym okresie życia sprawiać wiele problemów, od dyskomfortu chodzenia, poprzez trudności w doborze obuwia, a kończąc na bolesnych dolegliwościach nie tylko stóp, ale też stawów kolanowych, biodrowych i kręgosłupa. Aby zapobiec powstaniu płaskostopia, należy nie dopuścić do nadwagi i dbać o dobrą kondycję fizyczną dziecka. Bardzo ważny jest odpowiedni dobór obuwia, powinno ono być wygodne, mieć szersze czubki i wyprofilowaną wkładkę.
Sposoby na zapobieganie wadom postawy:
- Dziecko musi prawidłowo się odżywiać, jeść pokarmy bogate w białko oraz owoce i warzywa.
- Praca umysłowa dziecka i zabawa powinny być harmonijnie i proporcjonalnie zaplanowane i realizowane (najmniej zabaw przy komputerze i oglądania telewizji, więcej zabaw ruchowych).
- Dziecko powinno mieć możliwość codziennej zabawy na świeżym powietrzu.
- Odzież dziecka powinna być lekka, niekrępująca, dostosowana do temperatury otoczenia, lecz nie za ciepła.
- Starsze przedszkolaki podczas wykonywania zadań przy stoliku powinny mieć krzesło tak wysokie, aby łokcie swobodnie opierały się na biurku, oparcie krzesła powinno być niskie, sięgające do kąta łopatek, stopy oparte na podłodze. Dobre jest przyzwyczajenie do leżenia na brzuchu podczas czytania, plecy są wówczas wyprostowane, rozluźnione mięśnie odpoczywają, a wyprostowane ustawienie kręgosłupa zapobiega tworzeniu się okrągłych pleców i nadmiernej kifozie piersiowej.
- Obuwie powinno być miękkie, elastyczne, z szerokimi noskami.
- Po dłuższej chorobie dziecka stopniowo zwiększamy mu dawkę ruchu, ponieważ mięśnie i stawy wymagają czasu, aby przystosować się do ponownego dźwigania ciężaru ciała.